Dit weekend, 9 en 10 september, zijn de Open Monumentendagen. ‘Boeren, burgers & buitenlui’ is het thema. In Leiden staan bij 33 monumenten de deuren wijd open. Het thema wijst op de relatie tussen boeren, de producenten van voedsel, burgers de consumenten en handelaren en buitenlui, bv. de kermisklanten en rondtrekken kooplieden. Tussen alle Leidse statige monumenten die deze verbinding leggen, ook de voormalige buitenplaats ‘Ma Retraite’ , Zoeterwoudseweg 13, het heeft een bijzondere geschiedenis.
Bij ‘boeren, burgers en buitenlui’ staat de ontmoeting en de mondelingen uitwisseling van nieuwtjes centraal. Het was de stadsomroeper in oude tijden die het officiële nieuws bracht, de NOS. De onderlinge nieuwtjes, de sociale media, vond plaats in kerk, kroeg en op de markt.
De Hooglandsekerk is alleen zaterdag open, zondag is er dienst. Maar kerkgangers in onze tijd hoeven geen plaatsje te reserveren, vroeger wel. Tenminste als je goed wilde zitten en iedereen kon zien hoe vroom en welvarend je was. Je kon toen een plaatsbewijs kopen voor een mooi plekje tegenover de kansel. Voor een kwartje zat je oog in oog met de dominee. Voor een stuiver iets meer naar achteren. Achter de preekstoel zitten, waar je alleen de preek kon horen, dát was gratis. Gelooft je ’t niet? Op de monumentendag ligt in een vitrine een plaatsbewijs van een kwartje.
Café de Bonte Koe Voor mensen die niet graag in een café gezien willen worden, geeft Monumentendag een geldig alibi. Het café is rijk gedecoreerd met een tegelplateaus vol zwart rode en blauw bonte koeien. De oorspronkelijk bestemming van het pand was een slagerij. Een de houten serre werd indertijd illegaal gebouwd en zo lang gedoogd, dat het gemeentebestuur het teneinde raad maat legitimeerde. De Waag en de Botermarkt
Voor boeren uit de omgeving was de Waag (1657) de plek waar hun waren werden gewogen. Tussen het wegen door werden in dit historische pand, nu een café/restaurant, de laatste nieuwtjes uitgewisseld.
Ma Retraite
De voormalige buitenplaats ’Ma Retraite’ , Zoeterwoudseweg 13 lag aan de oude Heerweg naar Zoererwoude . Op het gietijzeren toegangshek staat ‘Veel en Zicht’. Als je de huidige alle huizen en opstallen wegdenkt, snapt je waarom de eigenaar in 1809 het pand de naam ‘Veelzicht’ gaf. Het pand was het woonhuis van de eigenaar van de twee houtzaagmolens, de Eendracht en de Haan, er bij. In het voorhuis was ook een koetshuis en een hooizolder. Tegen het voorhuis zijn woningen voor de molenaarsknechten gebouwd. Nu zijn dat drie appartementen. Toen waren het zes woningtjes met de rug tegen elkaar. Op kaarten in het voorhuis, blijkt dat op deze plek al in 1632 bebouwing was met een molen ‘de Stadt Leyde’. Lange tijd dacht men dat molen de Haan was verdwenen. Dit jaar werd echter ontdekt dat deze molen, compleet gerestaureerd, nu in het Noord-Hollandse ’t Zand staat.
Wat is een stad zonder ommelanden? In samenwerking met Leiderdorp, Zoeterwoude, Oegstgeest, Warmond en Kaag en Braassem is speciaal voor dit Open Monumenten jaar een fietskaart gemaakt, met een prachtige fietsroutes langs de opengestelde monumenten. Ook dit jaar ook een Engelse uitgave en de KidsGids, een boekje met een speurtocht speciaal voor de jeugd.
Meer informatie over de opengestelde monumenten, het volledige programma en de achtergronden vindt je op www.openmonumentendagenleiden.nl alsmede de programmagids. De gids is vanaf het eerste weekend september op diverse locaties in Leiden en de regio gratis beschikbaar en is te downloaden via de website. De Kidsgids wordt in september verspreid via Leidse basisscholen en is tijdens de Open Monumentendagen verkrijgbaar bij de centrale informatiebalie op het Stadshuis en op de Burcht.
