“Ik ken geen schrijver die in zijn boeken dichter bij de waarheid bleef dan Jan Wolkers, hij is zijn eigen biograaf”, zei Onno Blom bij boekhandel Kooyker. Leidenaar Onno Blom presenteerde donderdagavond Wolkers’ zijn levensbeschrijving ‘Het litteken van de dood’. Eerder die week promoveerde Blom op de biografie van de beroemde auteur met de vraag: Schreef Wolkers fictionele waarheid of feitelijke waarheid?
Wolkers groeide op in een streng gereformeerd gezin in Oegstgeest. In Leiden kreeg hij als tiener zijn culturele opvoeding, ontworstelde zich aan zijn verstikkend protestant christelijk milieu. Woede, rebelleren een oog voor bederf en schoonheid maakte hem beroemd. Wolkers was een drie dubbel talent. Hoewel meest bekend als auteur en de verfilming van ‘Turks fruit’, was hij ook beeldhouwer én schilder. In de laatste oorlogsjaren ging Wolkers op een schuiladres wonen, een kamer op de bovenetage van Lange Mare 110 ten einde aan de ‘Arbeitseinsatz’ van de bezetter te ontkomen. Hij zwierf door de stad en de Leidse Hout met zijn schetsboek, zijn belevenissen vindt men terug in zijn boeken.
Leidse Hout
Wolkers boeken waren een verademing op de (verplichte) literatuurlijst van de middelbare school. Zijn ondeugende seks passages werden stuk gelezen. En precies over één van dit soort passages kreeg Blom een vraag uit het publiek donderdagavond: “Wat gebeurde er precies die zwoele zomernacht in 1944 in de muziektent van de Leidse Hout?
Volgens het boek de ‘Walgvolgel (1974) bracht Jan Wolkers een liefdes nacht door met zijn vriendin in de muziektent in de Leidse Hout. Hij was smoorverliefd en kerfde als bewijs van eeuwige trouw met zijn mes een hartje met beider initialen in een balk van de muziektent. In de laatste strenge winter van de Tweede Wereldoorlog was iedere Leidenaar op zoek naar brandhout voor zijn potkacheltje. Ook de oude muziektent, die op een tiental meters afstand stond van de huidige ( De Witte Lelie), moest eraan geloven. Om zijn herinnering aan zijn liefdesnacht en het romantische schriftteken te beschermen, besloot Wolkers gewapend wacht te houden bij ‘zijn’ balk en het hartje te beschermen. Het mocht echter niet baten, weten wij nu. De oude muziektent verdween in de Leidse potkachels inclusief inscripties.
Feit of fictie?
De nieuwbakken doctor in de literatuur wetenschappen Doctor Blom staat in hevige tweestrijd gewikkeld op het podium bij Kooyker. Naast hem het vuistdikke boek, het 1.100 blz. tellend proefschrift, vrucht van een 10 jaar research. En vers in ieders geheugen zijn uitspraak van een half uurtje geleden dat Wolkers zijn eigen (waarheidsgetrouwe) autobiograaf was. De wetenschapper in Blom wint in het dilemma. Blom: “Wolkers en zijn vriend Wim de Kler plus hun beider vriendinnen zaten in de zomer van 1944 een avondje te praten, verscholen in de orkestbak van de (vorige) muziektent”. Volgens de vriendin, Lien, die Blom daarover sprak, is er die avond niets onoorbaars gebeurd. En van hartjes kerven in balken has zij al helemaal geen weet. Blom: “Wolkers was een verlegen gereformeerde jongen van krap 19 jaar, hij had weinig ervaring met meisjes”. “Wel is tijdens de hongerwinter Jan Wolkers gesignaleerd met een zaag en een bijl in de Leidse Hout”. Na deze ontboezeming van de Wolkers’ biograaf, haalt het publiek opgelucht adem vanwege verrijkt inzicht. Dus die Wolkers heeft zijn persoonlijke ervaringen opgeleukt, geromantiseerd tot groot genoegen van duizenden middelbare scholieren die zijn boeken met rode oortjes hebben gelezen.
‘Het litteken van de dood’ Uitgeverij De Bezige Bij € 39,99 beperkt verkrijgbaar als luxe editie in een eenmalige oplage, met de biografie, leven en werk van Jan Wolkers € 139,99.
