Daags voor het debat over de inburgering van statushouders in de Tweede Kamer bezocht minister Wouter Koolmees (D66) Leiden. “Het inburgeringsbeleid moet op de schop, gemeenten krijgen meer verantwoordelijkheid”, zei hij op het NOS journaal met Leidse beelden op de achtergrond. Waarom bezocht de minister nou uitgerekend Leiden? “Wij zijn de eerste gemeente die koos voor een projectmatige aanpak van werk gekoppeld aan uitkering”, geeft Jos Valk de Leidse projectleider als verklaring.
Nieuwkomers die in Nederland moeten inburgeren zijn verplicht Nederlands te leren en zich te verdiepen in de Nederlandse samenleving, onze waarden en normen. Ook moeten zij de Nederlandse arbeidsmarkt verkennen. De meeste inburgeringsplichtigen volgen een ‘inburgeringscursus’, hiervoor kunnen zij een lening afsluiten van maximaal 10.000 euro (incl. examengeld). Als ze het inburgeringsexamen op tijd halen, wordt hen de lening kwijtgescholden.
Sinds 2013 staat deze inburgering in het teken van zelfredzaamheid en marktwerking. De inburgeraar moet zelf zijn onderwijsinstituut kiezen. Hij heeft veel keus want vele particuliere scholingsinstellingen verdringen zich op deze lucratieve markt. De gevluchte Syrisch kantoorbediende met enkele jaren lagere school in zijn geboorteland en getraumatiseerd door de oorlog, gaat waarschijnlijk af op het advies van een willekeurige landgenoot en tekent vervolgens bij het kruisje voor een lening van € 10.000. ‘Zoek het maar zelf uit’ , moeten de achtereenvolgende ministers in de Kabinetten Rutte 1 met gedoogsteun van de PVV en Rutte 2 met minister Lodewijk Ascher gedacht hebben. En aan een krachtige belangengroep die voor de statushouders opkomt, ontbreekt het. Ze mogen al blij zijn dat wij hen opnemen, zo oordelen heel veel Nederlanders.
Mislukt beleid
“De resultaten vallen tegen”, zei Koolmees vorige week in de Kamer. Het was een understatement waarmee hij zijn voorgangers uit de wind hield. Vanwege het lage slagingspercentage zitten te veel statushouders in de bijstand, vervolgt hij. Slechts één derde van de inburgeraars haalt de examens binnen de gestelde termijn van drie jaar.
Sinds 2013 deden in Leiden 895 statushouders een inburgeringsexamen, 188 slaagden (29%), 8 kregen ontheffing en 627 hebben het (nog) niet gehaald. De examentijd is die jaar en kan maximaal met nog eens twee verlengd worden. In Leiden leenden 612 statushouders en/of nareizende familieleden max. € 10.000 .
Veel inburgeraars die na 2013 het land in kwamen, kregen boetes. Onlangs bleek dat Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) in Den Haag, die de leningen verzorgt 2.704 boetes heeft opgelegd aan nieuwkomers die te langzaam inburgeren en geen ontheffing kregen.
Zijn er ook Leidse statushouders die de € 10.000 lening moeten terugbetalen? Projectleider Valk: “Daar hebben wij in Leiden helaas geen informatie over”. Ondanks de goede voornemens van Koolmees bestaat de inburgeringsregeling, waarbij de inburgeraar zelf zijn studie inkoopt, nog tot 2020. Nieuwe wetgeving kost tijd. Valk: “In de tussenliggende periode adviseren wij wel onze statushouders en we zijn met inburgeringspartijen in gesprek”. Maar krijgen de inburgeraars hun boetegeld terug nu de overheid haar falend systeem erkent? De minister heeft toegezegd er naar te kijken, weet Valk.
