Kwetsbare mensen moeten zo dicht mogelijk in hun vertrouwde woonomgeving opgevangen worden. Gastvrije wijken zijn nodig waar bewoners naar hun kwetsbare buren omkijken. Deze betrokkenheid leidt tot snellere integratie en vergroot de kans op zelfstandigheid. En betrokken mensen uit de buurt verrichten vaak graag vrijwillige dienstjes. Dat schrijft B.&W. in haar voorstel: ‘Investeren in maatschappelijke zorg’. In decentralisatie van de zorg gaan medemenselijkheid en kostenbesparing hand in hand.
Sinds 2015 is Leiden als centrumgemeente van Holland Rijnland verantwoordelijk voor de maatschappelijke zorg, de opvang van dak- en thuislozen, verslaafden, slachtoffers van huiselijk geweld of (ex)-psychiatrische patiënten. In 2021 wordt iedere van de 14 regio gemeente van Alphen aan de Rijn tot Katwijk zelf verantwoordelijk voor haar kwetsbare inwoners. Een inclusieve samenleving, waar de iedereen erbij hoort en de stap naar een ‘gewoon’ leven geëffend wordt. De voorzieningen van maatschappelijke zorg variëren van simpel onderdak tot intensieve vormen van begeleiding en rehabilitatie.
Maatschappelijke zorg gaat over mensen met een grote kwetsbaarheid op psychisch of psychosociaal gebied. Zij kunnen daardoor soms slechts beperkt meedoen in de samenleving. Zij zijn geïsoleerd, voelen zich buitengesloten, veroorzaken overlast en zijn soms zijn ze dakloos. Zij hebben vaak een integrale, levens brede en langdurige ondersteuning nodig. Voor de regio Holland Rijnland, met 437.875 volwassen inwoners, is hun aantal circa 4.380. Landelijke schattingen spreken over een kleine 1% van de inwoners als risicogroep.
Gelukkig is voor het herverkavelen van de maatschappelijke zorg over de andere 13 regiogemeenten flink gespaard. In de reservepot Sociaal Domein, Beschermd wonen, zit 11 miljoen. De komende jaren mag daarvan 4 miljoen uitgegeven worden aan de woon – en zorgveranderingen, vertelt zorgwethouder Marleen Damen. Krijgt de gemeente Zoeterwoude straks z’n eigen ‘Blijf van mijn Lijf huis’ ? “Nee’, natuurlijk niet”, antwoordt Damen. Met de herindeling hanteren wij het principe: ‘zorg, wordt lokaal gegeven, tenzij’ dat wil zeggen dat alleen zorg – en dienstverlening lokaal wordt aangeboden als het niet schadelijk is voor de cliënt en voor de overheid betaalbaar blijft.
Inclusieve wijken
“Er zijn in Leiden een aantal initiatieven die de lokale infrastructuur Maatschappelijke zorg gaan versterken”, aldus wethouder Damen. In september ging in de Merenwijk en het Morskwartier op initiatief van de gemeente, Zorg verzekeraar Zorg & Welzijn en anderen de piot van start ‘Samen leven in kwetsbare wijken’. Met deze proef wordt aan een betere ondersteuning gewerkt voor psychisch kwetsbare mensen in de wijk. In Meerburg heeft in 2017 het landelijk programma ‘Aanpak personen met verward gedrag ‘ gedraaid. Bij deze proef wordt ‘outreaching’ gewerkt, hulpverleners wachten niet af, maar zoeken hun potentiële cliënten zelf op. Er werd volgens de wethouder een zeer laagdrempelig inloop in het buurthuis geëffectueerd. Voor het tot stand brengen van projecten in Leiden zijn vaak sociale huurwoningen nodig en die zijn schaars door krapte op de woningmarkt. Voor draagvlak onder de bevolking, bewoners die op eens begeleide bewoners als buren krijgen, ziet Damen geen enkel probleem.
