In de faculteit Sociale Wetenschappen signeert Arthur Weststeijn zijn boek over Pieter de la Court, ‘Het Welvaren van Leiden’. Op 23 november 2018 werd in de Marekerk de Pieter de la Court lezing gehouden. Het is geen toeval dat naar hem de faculteit van de sociale wetenschappen genoemd is. Maar met zijn vooruitstrevende ideeën kwam hij in conflict met de toenmalige machthebbers.
Vierhonderd jaar na zijn geboorte is weer aandacht voor deze in Leiden geboren Vlaamse immigranten zoon die politiek en economisch heel belangrijk was in de Gouden Eeuw. Een succesvolle lakenhandelaar, een pleitbezorger voor godsdienst vrijheid, vrijhandel en democratisering. Pieter de la Court (1618-1665) auteur van ‘Interest van Holland, ofte gronden van Hollands-welvaren’, was een rijke lakenhandelaar met een tegendraads karakter. Hij vond Leiden helemaal niet zo verdraagzaam als geschiedschrijvers ons willen doen geloven. En al helemaal niet tolerant als het om godsdienst ging. Katholieken werden onderdrukt en protestanten vochten elkaar de tent uit voor de uitleg over een paar woorden in de bijbel. Een tolerante stad is een stabiele stad waar hard gewerkt wordt en flink verdiend, dát moeten wij hebben, volgens De la Courti. De lakenhandelaar introduceerde een bedrijfsmodel waarin hij productie, kwaliteitscontrole, verkoop en vervoer in eigen hand hield, hetgeen hem bij zijn concurrenten echter weinig populair maakte. Hij negeerde de monopolie positie van de gildes, tegenwoordig zou je zeggen dat hij altijd ruzie had met de vakbonden. En of hij al niet over genoeg vijanden beschikte, bekritiseerde hij ook nog eens het stadsbestuur die hij een gebrek aan democratisch gehalte verweet.
Zijn ideeën waren baanbrekend maar de gevestigde orde zag hem meer als een vernieler dan vernieuwer. Zijn boek werd een bestseller, maar elite die het gelezen hadden, dachten: “Dat doen wij dus niet”. Het liep dan ook niet goed af met onze held. Teleurgesteld verhuisde De la Court naar Amsterdam waar hij stierf in vergetelheid. Het duurde tot de negentiende eeuw voordat er weer aandacht werd besteed aan hem als voorloper van het liberalisme. De thema’s die hij aanroerde zijn nog steeds actueel. ‘De open samenleving van Pieter de la Court: ‘Het welvaren van Leiden’, 36 bladzijden. ISBN 978-90-71256-67-7 door Arthur Weststeijn.
