Ken ik straks mijn stad nog terug als de vercommercialisering van het Leids Erfgoed zich onbelemmerd voortzet? Yael Vinckx en regisseur Alex Bordewijk maakten hierover de documentaire ‘I am Rembrandt’. Van wie is de stad ? “Van de bewoners natuurlijk”, antwoorden bestuurders, (binnenstad) bewoners, ondernemers en citymarketeers. Hun inzichten en belangen verschillen echter. De koeienletters ‘I am Amsterdam’, hét symbool voor het groeiend belastend toerisme, werd verwijderd van het Museumplein.
Bij de parkeergarage molen ‘De Valk’ vraagt een vrouw de weg naar de Kerstmarkt. ‘De Kerstmarkt? ‘ En u komt uit Helmond?’ “Ja, in de Libelle stond dat de Leidse Kerstmarkt prachtig in de oude stadskern ligt”. De Amerikaanse professor Aziatische studies zoekt zijn weg met z’n smartphone als hij tussen de presentaties door de Lakenhal bezoekt. Welkom, welkom, dagjesmensen en cultuurtoeristen. De binnenstad bewoners klagen steen en been. Het lawaai bij de Peurbakkentocht heeft het decibellenniveau van een straaljager. Alleen dit lawaai vliegt niet over. En de Merenwijkers, ‘t kan hen niet zo veel schelen. Is de stad te druk, blijven ze toch weg. Maar als ze lang wegblijven valt het hen op dat veel winkels, koffiebars zijn geworden.
“Er is plaats genoeg in Leiden”, zegt TV-West presentator en oud Leidenaar Frits Huffnagel in de documentaire. Schrijver en parttime Leidenaar Ilya Leonard Pfeifer schetst een treurig toekomst perspectief van vercommercialisering van openluchtmuseumsteden. Hij signaleert de toename van wereldwijd toerisme. Historische steden als Amsterdam, Barcelona en Venetië bezweken al onder de bezoekers druk. Is Leiden de volgende?
Niet zeuren
“Als je in de binnenstad woont, weet je dat het ‘t speelplein van Leiden is, moet je maar verhuizen, vinden citymarketeers. Niet zo zeuren, zeg. De binnenstad bewoonster voor wier deur tijdens de Rembrandtdagen een ‘tableau vivant’ komt, wordt vriendelijk gevraagd haar fiets binnen te zetten. Zij protesteert met een raambiljet: ‘Leiden is geen pretpark’.
“Er komt veel geld in het laatje, een stimulans voor de werkgelegenheid”, zegt de ondernemer. Wiens laatje? Vooral de Horeca kassa’s rinkelen. Die bedrijfstak betaalt via de toeristen belasting € 900.000 aan citymarketing om Leiden te promoten. De evenementenkosten van de publieke ruimte en bestuurlijke regelkosten komen voor rekening van de gemeente die via belasting het verdeelt over alle Leidenaren.
“Ongeveer € 30,-“, zegt de Helmondse, Glüweintje, kopje koffie met wat lekkers en een cadeautje voor mijn kleindochter. “Ruim € 300.- ” zegt de Amerikaanse professor, “per dag”, voegt hij er aan toe.
levendigheid en leefbaarheid
“Ja, wethouders hebben de documentaire I am Rembrandt gezien”, reageert het stadsbestuur desgevraagd. “Wij vinden de film een mooie aftrap voor een brede discussie over de binnenstad, waarbij ons uitgangspunt is: Een goede balans tussen levendigheid en leefbaarheid”. “Wij willen meer spreiding van Leidse evenementen en de locaties aan de stadsranden beter benutten. Plus de lawaaioverlast beteugelen van evenementen, waarvoor nu nog geen geluidsbeperking geldt.
De journalist Floor Milinkowski schreef in 2018 over Amsterdam ‘Van wie is de stad?’. Ze kwam niet tot een antwoord, wel met een waarschuwing: “Je ziet ’t pas als het te laat is”.
