De Pilgrims woonden 11 jaar in Leiden voor zij in 1620 naar Amerika vertrokken om daar in vrijheid hun godsdienst te belijden. Amerikanen zien Pilgrims graag als grondleggers van de Verenigde Staten. Ongeveer 25 miljoen Amerikanen stammen van hen af. Museum ‘De Lakenhal’ opende vorige week ‘Pilgrims naar Amerika-grenzen en de van vrijheid’. De tentoonstelling t/m 13 september, ligt een tipje van de sluier op waarom Pilgrims gezien worden als stichters van de nieuwe wereld en welke sporen Leiden naliet in de Amerikaanse samenleving.
Het verblijf van de groep Engelse puriteinse calvinisten onder leiding van dominee Robinson was geen succes. Leiden was een rumoerige smeltkroes van vluchtelingen uit Vlaanderen, Wallonië en Frankrijk. Leiden vonden deze godsdienstfanatici te frivool. Wat tijdstip betreft boften de Pilgrims niet, zij verbleven hier gedurende de wapenstilstand tussen Holland en Spanje, het Twaalf Jarig Bestand, toen intern bestuurlijke vetes werden uitgevochten. Aan beide zijden van de Breestraat stonden Arminianen en Gomaristen elkaar voor rotte vis uit te maken over voorbeschikking in het leven. (Als je voor een dubbeltje geboren bent, wordt je nooit een kwartje). Dus oog voor ’t molenaarszoontje, later een wereld beroemde schilder, zullen zij niet gehad hebben.
Moed en gedrevenheid kan de 102 Pilgrims niet ontzegt worden. De benaming ‘fathers’ is onterecht want er waren meer vrouwen en kinderen. Met de Mayfower via Engeland voeren zij 66 dagen naar New England en stichten de ‘Plymouth Colony”, 54 overleefden de tocht. De reis, naar huidige normen, was vergelijkbaar met een ruimtereis. Begrijpelijk dat sommige Amerikanen zoekend naar nationale helden, deze religieuze waaghalzen vergeleken met de joden en hun tocht door de woestijn naar het Heilig Land.
De Mayflowermythe
Jori Zijlmans, conservator geschiedenis van ‘De Lakenhal’ vertelt: “. Amerikanen hadden een rolmodel nodig, personen waaraan zij zich konden spiegelen”. Zij hebben geen Koningdag waarbij de nationale eenheid wordt gevierd. Ten tijde van het presidentschap van Abraham Lincoln, twee eeuwen later, vonden zij hun rolmodel, die natuurlijk vroom moest zijn, een harde werker en Engels spreken. Oh, ja, wit natuurlijk, maar daar zullen ze niet lang bij stil gestaan hebben”, aldus Zijlmans.
Over hun relatie met de Native Americans bestaan verschillende lezingen. Hebben de Pilgrims hen van hun land verdreven, in de pan gehakt zoals later? Zijlmans: “Bij hun komst vonden de Pilgrims het land nagenoeg leeg. Engelse en Franse vissers bezochten deze visrijke streken eerder en brachten besmettelijke ziekten, met name pokken, waardoor de oorspronkelijke bevolking flink uitgedund.
De Pilgrims vonden een land van overvloed met wild en gevogelte. Bij toeval ontdekten ze een wintervoorraad mais van de inheemse bevolking. Bij een bezoek aan de Hortus Botanicus had een hunner mais leren kennen, want die plant was geen gemeengoed in Europa. Bij het oogstfeest in najaar 1621 hielden de Pilgrims een parade, een optocht zoals ze die op 3 oktober in Leiden gezien hadden. Ter verhoging van de feestvreugde schoten zij hun musketten af in de lucht en op het lawaai kwamen nieuwsgierige Native Americans af. Ze hadden geen kwaad in ’t zin, dat zagen de Pilgrims meteen, ze droegen wild en gevogelte met zich mee. De vrome Pilgrims baden tot god en dankte de Heer voor mais en kalkoen. En dat doen de Amerikanen nog steeds op Thanksgivingday de vierde donderdag van november.
In de 4 tentoonstellingszalen zijn ruimtes ingericht om rustig na te denken en je af te vragen: Zou ik een nieuw leven durven te beginnen om alles waar ik voor sta te behouden en daarvoor naar Mars te reizen? Vergeet niet vooraf online te boeken.
