De discussie over corona spitst zich in de media de laatste week toe op leeftijdselectie voor opname in de Intensive Care (IC). Zou in het zwartste scenario van een eventuele ‘tweede golf’ bij een tekort aan IC bedden de leeftijd opname bepalen? De Leidse organisatie ‘Leyden Academy on Vitality and Ageing’ raadpleegde in april hierover de meest betrokken en deskundigste groep, de ouderen zélf.
“Als gekozen moet worden tussen mij en een jong iemand met een gezin, wat in leven blijven betreft, dan vind ik het geen probleem als ze kiezen voor zo’n jong iemand,” zegt een 72-jarige dame in dit onderzoek. Onderzoeker dr. Jolanda Lindenberg: “Deze uitspraak illustreert één van de bevindingen uit het onderzoek dat veel ouderen door corona zijn gaan nadenken over hún keuzes en wensen bij een eventuele besmetting. Daarbij neemt de een zich voor van een IC-opname af te zien, terwijl de ander dit strijdbaar tegemoet ziet.
Sinds het begin van de coronacrisis wordt in de politiek, media en samenleving veel gesproken over de ‘kwetsbaarheid’ van ouderen. Leidse onderzoekers hielden in april 2020 diepte-interviews met 59 senioren verspreid over Nederland, met diverse achtergronden en een gemiddelde leeftijd van 75 jaar. Telefonisch werd hen gevraagd hoe zij omgingen met de maatregelen, welke impact het had op hun dagelijks leven, hoe contacten met anderen verliepen en of de situatie hun gevoel van welbevinden beïnvloedde. Eveneens werd gevraagd hoe zij de corona berichtgeving ervaren en hoe ze naar de toekomst keken.
“Veel individuele belevingsverschillen”, concludeert Lindenberg. Volgens haar geven de maatregelen veel ouderen een gevoel van isolatie en beperking in hun doen en laten. Daarentegen zijn er ook ouderen die deze tijd als een periode van rust en bezinning ervaren. Voor de meeste geïnterviewden betekende het een tijd van een stilstand in hun leven door het wegvallen van betekenisvolle contacten, persoonlijke (keuze)vrijheid.
Kwetsbaar, ik?
Volgens onderzoeker Lindenberg waarderen ouderen de initiatieven en opofferingsgezindheid van jongere generaties, maar voelen zich minder aangesproken door de berichtgeving over ouderen als ‘risicogroep’ of ‘kwetsbaar’ zijn. Lindenberg: “Zelfs senioren voor wie het virus erg gevaarlijk is, herkennen zich niet altijd in dat eenvormige beeld. Zij maken hun eigen afwegingen, sommige ouderen hebben al met familie moeilijke gesprekken gevoerd over wat ze wel of niet willen.” Een geïnterviewde heer (78 jaar): “Ik had absoluut niet door dat het over de kwetsbare ouderen ging, waartoe ik qua leeftijd zelf behoor”.
De impact van de coronamaatregelen verschilt per persoon, maar de onderzoekers zien wel patronen in de wijze waarop ouderen er mee omgaan. Lindenberg: “Senioren proberen op verschillende manieren grip te houden op hun situatie, bijvoorbeeld door te relativeren. Alle respondenten, ongeacht hun sociaaleconomische achtergrond, gaven aan dat zij het nog relatief ‘goed’ hebben vergeleken met anderen, zoals bijvoorbeeld mensen die hun baan verloren of bewoners van verpleeghuizen.
Een andere strategie die Lindenberg vond, was ‘t beperkt volgen van het coronanieuws, door berichtgeving hierover alleen op vaste momenten te volgen. “Veel senioren accepteren de situatie”, aldus Lindenberg. “’t is wat het is”, zeggen zij. “Straks kunnen we weer dubbel genieten,” vertelde een 92-jarige dame haar.
Zowel in de samenleving als in de media moet meer aandacht geschonken worden aan de diversiteit van senioren en de daarmee samenhangende verschillende ervaringen in coronatijd, beveelt het onderzoek aan. Senioren voelen zich vaak niet aangesproken door het generaliserende beeld dat van ouderen wordt geschetst. Het onderzoek: https://www.leydenacademy.nl/wp-content/uploads/2020/06/Publiekssamenvatting-onderzoek-Ervaringen-van-ouderen-tijdens-de-coronacrisis.pdf
