‘Een afscheid zonder thuiskomst’, staat op de sokkel van het ‘Indië-monument’ waar donderdagavond kransen en bloemen werden gelegd om de 26 Leidse militairen te herdenken die in voormalig Nederlands-Indië sneuvelden bij de ‘politionele acties’ tussen 1946 en 1949. Dit jaar niet de gebruikelijke herdenking vanwege de corona, alleen bestuursleden van de Stichting Militair Indië Monument kwamen hun respect betuigen.
De gedenksteen bij de Morspoort, waar ooit de Morspoort Kazerne stond, werd in 1999 opgericht. Namens het bestuur legden de secretaris Elly Nix en de voorzitter Foort van Oosten als eerste een krans na het blazen van de ‘Last Post’. Behalve het opschrift op de gedenksteen staan drie mannenfiguren op de steen. De lege plaats in het rijtje beelden, symboliseert de gesneuvelde kameraad die nooit terugkwam.
Deze 26 Leidse militairen sneuvelden bij de ‘politionele acties’ die tussen 1946 en 1949 plaats vonden. Het waren militaire acties tegen de Indonesisch onafhankelijkheidstrijd. Door de Nederlandse regering werd deze oorlog verhullend ‘politionele acties’ genoemd. Een term die de pijnlijke werkelijkheid van een bloedige koloniale oorlog probeerde weg te verhullen. De legitimiteit van de oorlog houdt de ‘jongens’ van toen, nu negentigers zijn, nog steeds bezig dat merk je als je de Leidse veteranen dag in de Hooglandse Kerk bijwoont.
Aanvankelijk waren de troepen die naar ‘Ons Indië’ gestuurd werden avontuurzoekende vrijwilligers en beroepsmilitairen, later dienstplichtigen. Er werd indertijd veel morele druk op hen uitgeoefend mee te werken aan herovering van de Indië. “Indië verloren, rampspoed verloren”, zei men in Nederland omdat met het kolonie verlies van een grote inkomstenbron wegviel. Dienstweigeraars kregen gevangenisstraffen. Tijdens de bijna vier jaar durende militaire aanwezigheid van Nederland in Indonesië lieten circa 6.000 militairen het leven. In het totaal werden in die jaren 200.000 militairen ingezet.
Op jaarlijkse Leidse veteranendagen in de Hooglandse kerk wordt het aandeel ‘Oud Indiëgangers’ steeds kleiner. En als je hen, die uit eigen ervaring de over politionele acties hoort praten, zeggen zij nu vrijwel unaniem: “Zonder af te doen van enig respect voor hun gesneuvelde strijdmakkers, kijken wij nu naar de politionele acties als een foute koloniale oorlog.
