De gemeente Leiden wil het welzijnsbezoek aan 75-plussers weer oppakken. Aanleiding is een interventie die eenzaamheid van deze doelgroep op de politieke agenda zette. De respons op het aanbod voor een welzijnsbezoek indertijd was teleurstellend. En bij de representativiteit van de geraadpleegde ouderen, werden ook vraagteken gezet. In opdracht van de gemeente treft studente Yvonne Timmermans voor haar masterscriptie voorbereidingen voor nieuwe welzijnsbezoeken: “Waarom was de response indertijd zo laag en hoe contact je de juiste mensen?”
door Hans Schuurman
Waarom worden welzijnsbezoeken gehouden? Omdat de gemeente wil weten wat de noden zijn van haar oudste inwoners, met name zij die zich ‘onder de radar’ bevinden. Eenzaam en geïsoleerd leven, vergroot de kans op verwaarlozing, zorg mijden en lijden. Achter het traceren van leefomstandigheden van hen zit behalve een sociale motief ook een economische gedachte. Psychische of lichamelijke stoornissen in een laat stadium gesignaleerd, leiden tot ingrijpender en kostbaarder zorg.
“Is 75 jaar als de ondergrens van de doelgroep goed gekozen”, vraagt onderzoeker Timmermans. Waarom geen 65, of 80 misschien? De- vanaf 65 jaar grens maakt het onderzoek omvangrijker. En 80 als ondergrens? Minder werk, maar een beetje laat, want 80 jaar is de levensverwachting van de gemiddelde Nederlandse man.
Indertijd werd voor de Leidse 75 plussers gekozen omdat op die leeftijd (nagenoeg) iedereen een kwaal of beperking heeft. De jaren gaan tellen en laten zich voelen door problematisch woongenot en afnemende mobiliteit. Het aantal 75 plussers in Leiden, ongeveer 6% van 125.000 bedraagt ca. 7.500 inwoners. De gemeente die indertijd een beter beeld van de woonsituatie en de woonwensen van 75-plussers wilde, gebruikte daarvoor gegevens van de gesprekken met 795 75-plussers, slechts 10% van de doelgroep
De meeste 75-plussers in Leiden wonen in een eengezinswoning (53%). Uit vorig onderzoek bleek dat van 75-plussers die hun eigen gezondheid als matig tot slecht beoordelen meestal in eengezinswoning wonen. Maar ook bij bewoners van appartementen zonder lift regent het gezondheidsklachten. De groep die onderzocht werd, bestond voor 99 % uit witte Nederlanders, terwijl in Leiden meer dan 16% van de ouderen een niet-Nederlandse culturele achtergrond hebben.
Response
“Hoe bereik je een representatieve groep 75 plussers”, wil Yvonne Timmermans weten. De vorige keer schreef de gemeente met bevolkingsregister gegevens alle Leidse 75 plussers aan. Sommige ontvangers vonden de toon van de uitnodiging formeel en afstandelijk. Vitale ouderen met wat tijd omhanden meldden zich spontaan aan, ouderen die in een teruggetrokken bestaan leefden, reageerden waarschijnlijk minder impulsief. Zouden eenzame mensen zich misschien generen voor hun sociale tekortkomingen? Ouderen behoren zich te gedragen als in het Tv-spotje over het Zwitserleven gevoel.
Moet iedere 75 plusser persoonlijk thuis bezocht worden en sommigen echt overgehaald worden tot een gesprek? Inderdaad, want slechts dan krijgt de ouderenbezoeker de eenzame, geïsoleerde stadsgenoten op de korrel en laat zich niet gemakkelijk aan de deur afschepen.
Als jaarlijks bij 2.500 75 plusser aangebeld moet worden en één of twee welzijnsgesprekken daarop volgen, vereist het een getraind vrijwilligers corps van ongeveer 100 personen die per week twee dagdelen aan de bezoekjes besteed. De welzijnsorganisatie Inclusio die per 1 juli dit jaar aantrad moet de klus klaren vanuit haar bestaande budget. Het voortvarende besluit van d gemeente alle Leidse 75 plussers te bezoeken ten einde hun eenzaamheid te bezweren, is sneller genomen dan uitgevoerd.
