Gebruikers van voorzieningen van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), zoals woningaanpassingen, scootmobiel etc. etc. betalen een vaste eigen bijdrage van € 19 per maand. Invoering van dit Wmo-abonnementstarief, zonder inkomenstoets, heeft een aanzuigende werking op toewijzing van huishoudelijk hulp. Gebke van Gaal, fractievoorzitter van GroenLinks, ondersteunde met de VVD en anderen het voorstel zorg naar draagkracht te vergoeden. De stijgende vraag naar huishoudelijke hulp is mede de oorzaak van tekorten in het sociaal domein.
door Hans Schuurman
“Kun je bepaalde zorg niet betalen, dan krijg je compensatie. Kun je dat wel, dan betaal je ’t zelf tot een bepaald maximum bedrag”, verklaart Van Gaal het voorstel. Zij schets het beeld van mensen met een goed inkomen of riant pensioen die nu voor 19 euro per maand huishoudelijke hulp krijgen en de gemeente de rest bijlegt. “Soms wel een aanvulling van honderden euro’s per maand”, zegt zij verontwaardigd. “En uitgerekend uit het potje sociaal domein waar de gemeente toch al geld in tekort komt”. “Juist de mensen die niet zelfredzaam zijn, veel zorg nodig hebben en/of van minimum inkomen leven, moeten aanspraak kunnen maken op vergoeding”, vervolgt zij. “En niet mensen die de huishoudelijke hulp al jaren zelf betaalden en nu bij de gemeente aankloppen”. “De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen”, aldus Van Gaal.
Het is een bijzondere combinatie, GroenLinks en VVD een zelfde voorstel ondersteunend. Waarom? De hartenkreet is gericht op Den Haag. Van links tot rechts in de Leidse politiek wil men het Rijk bewegen onbedoeld spekken van midden- en hogere inkomens een halt toe te roepen.
Van Gaal: “Een voordeel van het abonnementstarief was dat één eigen bijdrage duidelijker is, het levert geen onaangename verrassingen noch ingewikkelde berekeningen op en helpt mensen die te maken hebben met hoge zorgstapeling ”. “En als van het Rijk mensen met een hoog inkomen gebruik mogen maken van bijvoorbeeld de Wmo huishoudelijke hulp, dan moeten de gemeenten daarvoor in redelijkheid gecompenseerd worden”.
Stapeling voorkomen
Hoe ontstond deze in deze gemeenteraad breed ervaren onrechtvaardigheid, leidend tot tekorten in het sociaal domein? Het Wmo-abonnementstarief maandelijks € 19 werd in 2019 ingevoerd om stapeling van eigen bijdragen te voorkomen. Veel Wmo gerechtigden, zoals chronisch zieken, hebben meer dan één Wmo- voorziening. Een traplift, een scootmobiel én bijvoorbeeld huishoudelijke hulp. Vóór 2019 betaalde men een aparte inkomensafhankelijke eigen bijdragen voor elke faciliteit en dat liep vaak aardig in de papieren. Bij invoering van het abonnementstarief kwam daar een einde aan. Bovendien werd de administratie vereenvoudigd, hetgeen voor de uitvoerde instanties kostenbesparend zou zijn. Met enige waarschuwingen aan de minister gingen de gemeenten, vertegenwoordigd door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), destijds akkoord met het abonnementstarief. En nu zitten ze alle 355 op de blaren met rode cijfers in het hoofdstuk sociaal domein. Een wetswijziging is nodig, roepen zij in koor. Maar wetgeving repareren kost tijd.
Het abonnementstarief brengt een spanningsveld aan het licht in de Wmo 2015 met het ‘op eigen kracht’ principe om burgers zoveel mogelijk zelfredzaam maken. De drijfveer om waar mogelijk een beroep te doen op het eigen netwerk of aanspreken van eigen financiële middelen werd kleiner. De gemeente Oldenzaal trok als eerste en het hardste aan de bel. Een kwart van haar begroting 45 miljoen, ongeveer 10% van wat in Leiden omgaat, gaat naar de diep rood gekleurde Wmo begroting. Oldenzaal denkt erover de toewijzing huishoudelijk hulp overhevelen naar de bijstand anders gaan zij failliet.
