Als een aanvraag voor een scootmobiel, traplift of huishoudelijke hulp voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) wordt afgewezen, kan men de hulp inroepen van een adviseur. Gemeenten behoren die adviesmogelijkheid te bieden. De cliënt ondersteuner maakt echter in veel gevallen deel uit van de beslissingsorganisatie. De welzijnsorganisatie MEE is lid van de wijkteams in Leiden. De Leidse Adviesraad Sociaal Domein organiseerde vorige week een discussiebijeenkomst over de vraag:’ Is zo’n cliëntenondersteuner onafhankelijk of is er sprake van dubbele petten?
door Hans Schuurman
Veel Wmo gebruikers vragen een vertrouwd familielid aan te schuiven bij gesprekjes met Wmo-indicatiestellers bijvoorbeeld bij het zogenaamde ‘keukentafelgesprek’. “Mijn extra paar oren”, zo wordt de dochter of buurman geïntroduceerd voorafgaand in het gesprek. Volgens landelijke cijfers wordt slechts spaarzaam gebruik gemaakt van een professionele cliëntenondersteuner. Het is bovendien weinig bekend dat gemeenten en zorgkantoren verplicht zijn hun burgers op de mogelijkheid te wijzen van onafhankelijke clientondersteuning. Slechts een derde van de Nederlanders weet van het bestaan hiervan volgens de landelijke welzijnsorganisatie Movisie. Waarschijnlijk speelt daarbij een rol dat Wmo-cliënten ook vraagtekens zetten bij de onafhankelijkheid van deze adviseur, die een collega is van de behandelaar. In veel Nederlandse gemeenten, ook in Leiden, zijn deze onafhankelijke cliëntondersteuners werkzaam bij MEE die deel uitmaken van de wijkteams.
Schijn tegen
Zou de zorg- of voorzieningen toewijzer de belangen van de client dan niet voldoende op het oog hebben? Hoogst waarschijnlijk wel, het zijn integere professionals maar ze hebben op z’n minst de schijn tegen. Der cliënt vraagt zich stilletjes af: Stelt mijn adviseur mijn belangen boven die van de verstekker, maakt hij die ondergeschikt aan de financiële belangen van de gemeente bij de toewijzing van een scootmobiel, traplift of het aantal uren huishoudelijke hulp?
Bij de cliënt behoort geen zweem van twijfel te bestaan over de onafhankelijkheid van zijn of haar de ondersteuner/adviseur. En beide posities in één persoon verenigd is natuurlijk helemaal uit den boze, zei Tweede Kamerlid, sinds kort de nieuwe Kamervoorzitter, Vera Bergkamp (D66). Staat de onafhankelijkheid ook onder druk als beiden deel uitmaken verschillende wijkteams in een regio zoals in Leiden en omgeving? De deskundigheid met nog een professional rond de keukentafel is in ieder geval wel gewaarborgd. Want wat heb je aan een onafhankelijk clientondersteuner, die van de materie geen hout snapt.
Waar haal je zo’n onafhankelijke deskundige cliëntenondersteuner die de wet voorschrijft trouwens vandaan? Iemand die beschikt over kennis van zaken om op gelijke voet met de indicatie steller te praten? Welke instantie moet de cliëntenondersteuner opleiden, coachen, instrueren en op aanvraag afvaardigen en de hamvraag: Wie gaat hem of haar betalen, het is ect geen werk voor een onbetaald vrijwilliger, toch. De huidige situatie werd door veel deelnemers aan het discussie bij de Adviesraad sociaal domein ongewenst geacht. Komt de gemeente wel zijn verplichtingen na?
