Op een topografische kaart is het gebied van Marinevliegkamp Valkenburg weiland. Voor de ‘Rus’ plaatsen wij geen wegwijzers, was de verklaring van Defensie. Welke geheimzinnige dingen deed men op het vliegveld? Eén keer in al die jaren werd bij een ongeluk een tipje van de sluier opgelicht. Een pallet rode projectielen gleed bij afslag Wassenaar van een vrachtauto de berm in. Torpedo’s met nucleaire lading langs de A 44 ?
door Hans Schuurman
Na het zien van de 5-delige documentaire ‘Het Verdwenen Vliegveld’ weet u alles. Met een flink wat nostalgie vertellen een aantal oud-werknemers over hun militaire taken. Het dozijn vliegtuigen die vanaf Vliegkamp Valkenburg vlogen, zaten stampend vol computers die dag en nacht de Atlantische Oceaan afspeurden op zoek naar (nucleaire) Sovjet Unie onderzeeboten. Met hyper gevoelige sonar pparatuur vingen zij onderzeese geluiden op die geanalyseerd de vijandige dreiging verraadden. Met deze kennis werd het in de jaren van de ‘Koude Oorlog’ het wankele vredesevenwicht bewaard.
De Marine defensieorganisatie aan de rand van Leiden telde op enig moment 850 personeelsleden. Commandant, strategische staf, vliegers, monteurs, bewakingen beveiligingspersoneel, burgers en militairen. Een aantal van hen kijken in de documentaire weemoedig terug, reflecteren op hun werk dat met de onverwachte sluiting van het vliegkamp abrupt stopte in 2006.
Het afvuren van een torpedo, een cilinder een meter in lengte en 40 cm. doorsnee, 150 kg vol springstof, vereiste twee goedkeuringen. Eén vanuit de cockpit en één door de technical coordinator. Een (foute) beslissing zou behalve de onherroepelijke dood van de bemanning van de vijandige Russische onderzeeër ook een (wereld) oorlog kunnen ontketenen. En, hoe vaak heeft u zo’n commando moeten gegeven in uw loopbaan? “Gelukkig nooit”, vertelt de verantwoordelijke militair uit die tijd.
In de zomer 1982 werd op het terrein vlak bij het vliegveld, ongeveer op de plaats waar nu Hotel Wassenaar werd, een vrouwenvredeskamp opgeslagen tegen kernwapens. “Het protest kamp was alleen voor vrouwen”, vertellen de organisatoren. Waarom alleen vrouwen? “De slechteriken waren toen bijna allemaal mannen”, is haar verklaring. Bij het filmen van de documentaire, 40 jaar later, hoorde zij voor het eerst dat er op Valkenburg nooit nucleaire wapens waren gestationeerd.
De Koude Oorlog eindigde na de val van de Berlijns muur en het uiteenvallen de Sovjet Unie. Amerika bleef over als enige militaire supermacht. Naar defensie uitgaven werd kritische gekeken. Oud- commandant Eric Kopp vertelt dat op en kwade dag de admiraal, zijn hoogste baas, daags voor de officiële bekendmaking hem over de sluiting informeerde. “Vertelt u het zélf maar aan de manschappen”, zei Kopp die verkoos de jobstijding staande tussen zijn manschappen aan te horen. “Hadden we meer aan de weg moeten timmeren, ons belangrijk werk meer moeten uitdragen, mijmert de oud-commandant weemoedig in de documentaire.
De documentaire is gemaakt door Ruurd Kok, Reanne van Kleef en Tes van Kooperen. Sponsors Provincie Zuid Holland, Karel Doorman fonds en Leids Media Fonds. De documentaires zijn te zien op Sleutelstad en TV Katwijk. De trailer op het YouTube-kanaal van Kleef & Koop.
