Op 11 december 1944, deze week 77 jaar geleden, werd de Haverzakbuurt pal tegenover Leiden C.S., gebombardeerd door de Engelse Luchtmacht. De R.A.F. wilde daarmee transport van Hitler’s V2 raketten naar hun lanceringsbasis in de Wassenaarse duinen beletten. Maar de bombardeurs misten ’t spoor op een haar na en 63 Leidenaren vonden de dood. Een van hen was apothekersassistente Maria Laman (21). Ze ligt begraven op Groenesteeg.
door Hans Schuurman
Historicus Peter de Leeuw is een van de vrijwilligers bij de Stichting Behoud Begraafplaats Groenesteeg die onderzoek verrichten naar Leidenaren die op Groenesteeg hun laatste rustplaats vonden. “De tekst: ‘dodelijk getroffen’ en de overlijdensdatum op haar steen, trokken mijn aandacht”, vertelt hij tijdens de rondgang over deze begraafplaats in ruste. “Maria Laman woonde aan de Zoeterwoudsesingel, dat is een flink eind uit de buurt”, weet De Leeuw. “Nabij de plaats des onheils waren wel twee apotheken gevestigd, dat is mogelijk de verklaring van haar aanwezigheid”. “Behalve dat deze jonge vrouw die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats was, weten we niet veel meer”, aldus de historicus. “Maar misschien zijn er Leidenaren die mijn kennis over haar kunnen aanvullen?”
Pandemie
De Leeuw houdt stil bij een ander graf. Marietje van der Heijden staat op de gedenksteen. Ook zij was pas 21 jaar. En het tijdstip van overlijden van deze jonge vrouw, oktober 1918, deed een belletje rinkelen bij de onderzoeker. “Slachtoffer van de pandemie honderd jaar geleden?” Nee, niet corona maar de Spaanse Griep. Dat jaar overleden ca. 18.000 Nederlanders aan deze besmettelijke ziekte of aan haar complicaties, zoals longontsteking. Van der Heijden was in meer dan één opzicht een bijzonder meisje, leerde De Leeuw van zijn speurwerk. Zij groeide op in een bescheiden milieu, haar vader was timmerman. Ze volgde het gymnasium om daarna wis- en natuurkunde te gaan studeren.
“Dit graf is van Jo Boekwijt, zij was een BN-er toentertijd, zouden wij nu zeggen”, vertelt onze gids. “Boekwijt leefde van 1890 tot 1935, ze studeerde aan de Leidse Muziekschool, vestigde zich vervolgens in Leiden als pianolerares en begeleidde op de piano, koren, zangeressen en tal van musici. In kranten werd zij vaak met naam en toenaam genoemd en geprezen, ze was zelfs in 1926 op de radio”.
“Over ‘Jo’ zou ik best wat meer willen weten”, aldus onderzoeker De Leeuw. “Zij, haar muzikale levensloop en persoonlijk levensloop maken mij beroepsmatig echt nieuwsgierig. Bij mijn research heb ik niet één foto van haar kunnen vinden. Maar zij moet toch vele Leidse leerlingen gehad hebben. Hoe zag zij eruit? Misschien ligt er ergens op een Leidse zolder een oud fotoalbum. Zijn er bij de nazaten van haar leerlingen nog anekdotes over haar bekend. Foto’s van haar optredens of zittend op een bankje naast een leerling , jouw grootvader misschien? U kunt in contact treden met Peter de Leeuw via het e-mailadres: secretariaatgroenesteeg@gmail.com
