Anna Maria van Schurman (1607-1678) had als schrijver en wetenschapper de grootste impact op de wereldgeschiedenis én iets met Leiden. Ongeveer 30.000 mensen bezochten ‘Boeken die geschiedenis schreven’ in het Rijks Museum voor Oudheden (RMO). Daarvan bracht 10% een stem uit op een van de voorgeselecteerde 25 boeken of schrijvers. Schurman won met afstand. Waarom was zij de publiekslieveling? Schurman was een feministe van het eerste uur.
door Hans Schuurman
Uit de miljoenen boeken in de Leidse universiteitsbibliotheek werden voor de tentoonstelling 25 stuks geselecteerd. Bij deze schrijvers en denkers waren klinkende namen als Boerhave; Thorbecke; Hugo de Groot., Carl Linnaeus en Franz von Siebold. Allen die óf in Leiden studeerden, óf college gaven óf hun werk lieten drukken in een van onze vooruitstrevende drukkerijen.
De ‘runners up’ naast Schurman waren Descartes ( vertel niets waar je niet helemaal zeker van bent) Einstein (Leiden is dat verrukkelijke plekje grond op deze dorre aarde) die vorige week woensdagavond werden toegelicht door een ambassadeur respectievelijk Dr. Pieta van Beek (Universiteit Utrecht); dr. Erik-Jan Bos (Erasmus Universiteit Rotterdam) en prof. dr. Dirk van Delft (Universiteit Leiden).
Anna Maria van Schurman was taalkundige, theologe, humaniste, dichteres en kunstenares, zij bleek volgen de jury, onder leiding van oud rector Carel Stolker, iedereen te slim af. Verhandeling over de aanleg van vrouwen voor de wetenschap, was een van haar publicaties. Zij beheerste veertien verschillende talen, waaronder Hebreeuws, Chaldeeuws, Arabisch, Syrisch en Ethiopisch. Zij was streng-Calvinistische, maar veranderde in de loop van haar leven naar een levensbeschouwing waarin de mens en niet god centraal stond.
In Utrecht werd ze in 1636 als eerste vrouw aan de universiteit toegelaten. Omdat vrouwen in die tijd eigenlijk niet aan een universiteit mochten studeren, volgde ze stiekem college vanachter een gordijn zodat de mannelijke studenten haar niet konden zien. Zij schreef in 1638 de verhandeling over het recht van vrouwen om een wetenschappelijke opleiding te volgen. Ze correspondeerde met belangrijke geleerden van haar tijd. Haar eruditie werd geroemd in heel Europa. De ‘virginum eruditarum decus’ (het juweel van de geleerde vrouwen), werd zij genoemd. Schurman publiceerde haar werk bij een Leidse drukkerij. In de nazit van de verkiezingsuitslag zweefde één vraag in de lucht: Hebben vrouwen in de wetenschapswereld de zelfde kansen als mannen? Nou, nee, was een heel voorzichtig oordeel. ‘Vrouwen worden in de praktijk vaak anders benaderd én behandeld dan mannen, en dit kan invloed hebben op hun wetenschappelijke loopbaan’. Er bestaat hierover een website van ‘Athena’s Angels’. Wat zou Anna Maria van Schurman hieraan graag meegewerkt hebben
