“Sorry, maar ik heb geen nazi-schatkaart bij me, evenmin een naamregister met de NSB’ers die in Westerbork vastzaten, zoals mijn Nationaal Archief en Drentse ambtgenoten”. Cor de Graaf, gemeentearchivaris van Leiden was op 12 januari gast bij het Erfgoedcafé in het Volkshuis. “We vieren ‘Openbaarheidsdag’, zegt hij, “hoe opener de archieven van een land hoe democratischer”.
door Hans Schuurman
Op de eerste werkdag van ‘t nieuwe jaar worden ook in Leiden archiefstukken, die niet eerder of alleen onder voorwaarden, te zien waren, openbaar gemaakt. Tenzij privacy – of staatsbelang dat vereisen moet er een goede reden zijn, archieven niet vrij te gegeven. In principe kunnen mensen alles inzien bij Erfgoed Leiden e.o.. Voor de Tweede Wereldoorlog is de termijn 75 jaar en geheimhoudingstermijn zijn altijd eindig. Er werden dit jaar in Leiden 2.000 stukken geopenbaard waaronder geboorten, huwelijken en overlijden van 11 verschillende gemeenten. “Dit jaar kregen wij een bijzonder archief overgedragen van de familie van een Leidse Indiëganger”, brieven van Wim de Graaf, (geen familie) zijn daarom bijzonder omdat hij heel contentieus in de kop van zijn brieven vermeldt wáár hij was op dat moment, zo een drie jarig spoor achterlatend deze KNIL militair.
Privacy.
In het archief van de politie bevinden zich soms zedenzaken, ontucht met minderjarigen. Archivaris De Graaf: “Stel je voor dat die personen in 1945 een jaar of tien oud, dus nu een negentiger, geopenbaard worden. In een dergelijk geval kun je omwille van de privacy van de slachtoffers zo’n dossier niet-openbaar verklaren”.
Bij de in 2023 vrijgegeven dossiers zijn die van Leidse jongens die in Nederlands-Indië dienden plus dossiers over de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Een openbaargemaakt dossier dit jaar over de zuivering van onderwijzend personeel, periode 1945-1947. Twaalf onderwijzers en leraren van de lagere school en de HBS werden na de oorlog ter verantwoording geroepen voor hun lidmaatschap van het ‘Opvoedersgilde’, een NSB-onderwijsorganisatie die zich beijverde voor onderwijs op nationaalsocialistische basis. Onze Leidse archivaris kwam een weinig bekende geschiedenis onder ogen van een paar honderd NSB’ers die in mei ’47 voor heropvoeding op een schip naar Nieuw-Guinea gezet werden.
Recent kreeg Erfgoed Leiden e.o. het persoonlijk archief van Wim de Graaf en zijn vrouw Tonny van der Ploeg van hun dochter. Er werden geen restricties gesteld op de archiefbescheiden. Over de periode 1945-1950 zijn honderden brieven van Wim de Graaf aan Tonny van der Ploeg én brieven van Tonny aan Wim bewaard gebleven. In 1947 werd Wim de Graaf beroepsmilitair bij de Verbindingen, gelegerd in Harderwijk, later Wolverhampton, Edinburgh en op plaatsen in Java. Op zijn thuisreis in 1950 schreef hij vanaf Motorschip ‘Kota Inten’. Over de oorlog schrijft Wim weinig, wel dat hij op 3 oktober veel aan huis denkt.
