Bij het onderwerp Erfgoed denk je niet meteen aan de wijken uit de jaren ’70 tot ‘90. Wat zijn de eyecatchers in de Merenwijk, Stevenshof en al die andere buurtjes uit die tijd stammen als je erdoor loopt?
door Hans Schuurman
De Merenwijk vierde recent nog haar vijftigste verjaardag. Het is een bloemkoolwijk met woonerven waar kinderen veilig konden spelen en stapvoets passerende auto de weg kwijt waren. Ongeveer 6.000 huizen telt deze meest noordelijke wijk van Leiden en ze heeft ca. 30 huistypes. Veel groen, huisje, boompje beestje en kinderboerderij, park in winkelcentrum in het midden. Alleen de Broekweg, de weg naar een boerderij ligt er nog. Bijzondere typen woningen, langs de Zijl met grote glas oppervlakten voor warmteopslag.
In die ’70 en ’80-ger jaren scoorde de Leidenwethouders met hulp van hun partijgenten in Den Haag miljoenen staatssteun en pakte doortastend de verkrotting in de binnenstad aan. De bouwstijl van die tijd paste zij aan op de bestaande historische bebouwing. Men vond in die ’70-jaren dat gewoond moest worden in de binnenstad en plaats gemaakt moest voor kleinschalige bedrijvigheid. Die eigentijdse architectuur had afgeschuinde gevels, opengewerkte hoeken, gekleurde banen in het metselwerk en afgetopte daken. Het was een radicale breuk met de ideeën uit de jaren 1960.
De harmonie die werd nagestreefd, lukte niet altijd en overal. Als je de bebouwing van de zuidzijde van de Langegracht bekijkt, zie je veel huizenblokjes neergezet waar het vast fijn wonen is maar die detoneren met de omgeving. Daarentegen wordt het Stadsbouwhuis, ook uit die periode, nu als erfgoed overwogen.
Het Waardeiland werd gebouwd naar Amerikaans model. Het architectenbureau en de landschapsontwerpers kwamen uit San Francisco. Veel openbaar groen, gevarieerde baksteenarchitectuur alsmede voor die tijd een gangbare wijk met woonerven. Het karakter van huizen in een Amerikaanse suburb met introverte woningen, afgekeerd van de straatzijde. Groen, wegen, water en huizen vormen er een integraal geheel.
De wijk Stevenshof stamt uit de jaren ‘80. Het is ook een bloemkoolwijk maar dichter bebouwd dan de Merenwijk. En beter dan de Merenwijk is hier veel aandacht besteed aan goede fietsverbindingen. Stevenshof huizen hebben veel platte daken, dus vak lekkage. En teken van de emancipatorische tijdgeest, alle straten hebben vrouwen namen. Het omringende polderlandschap lieten de architecten terugkomen in het ontwerp. Groenstroken, historische waterlopen en de Stevenshofjes molen, onbelemmerde windvang, completeert een mooi geheel. Geen woonerven, wel meerdere duidelijk afgebakende buurtpleinen met elk een eigen karakter. Winkelcentrum, park en een wat ondergeschoven kinderboerderijtje. De Rijnlandroute loopt verdiept, onzichtbaar, onhoorbaar en reukloos langs de wijk