‘Roerige tijden Nederland-Japan en de val van de samurai’, is te zien in Japanmuseum SieboldHuis. De tentoonstelling belicht de periode dat de invloed van deze krijgselite eindigde, de maritieme macht zich ontwikkelde en een nieuwe tijd aanbrak in Japan. Nederland had een rol in deze ontwikkeling en Leiden ook. In Japanmuseum SieboldHuis beleef je de geschiedenis van deze relatie tussen Nederland en Japan in de jaren 1853-1867 met een indrukwekkende collectie kunstobjecten.
door Hans Schuurman
Nederland dreef handel via Deshima, het (kunstmatige) eilandje ter grootte van voetbalveld voor de Japanse kust bij Nagasaki. Ons land werd daar twee eeuwen lang als enig Westers land getolereerd. De Portugezen waren niet welkom, zij wilden hun godsdienst opdringen, de Hollanders kwamen alleen voor de handel. De periode van Japanse geslotenheid eindigde in 1853 met Amerikaans vlootbezoek van viceadmiraal Perry. De commodore dwong Japan uit haar zelfgekozen isolement, om handel te drijven én voor haar begeerlijke strategische ligging. De westerse kennis en ideeën die nu het land van de rijzende zon binnenstroomden, veranderde de maatschappij compleet. De feodale maatschappij, vergelijkbaar met onze samenleving van graven en hertogen in de middeleeuwen, liep al op z’n laatste benen. De Japanse samoerai, de krijgersklasse vergelijkbaar met onze ridders, dolven daarbij het onderspit.
Om de invloedrijke positie van Nederland uit de VOC-tijd te continueren, schonk Koning Willem II in 1855 aan de Japanse regering de Soembing, een raderstoomschip. Het was de overgangsperiode van zeil- naar stoomschepen en de Soembing kon bij voldoende wind en op open zee ook haar zeilen hijsen. De schenking van de Soembing markeerde de geboorte van de Japanse oorlogsvloot. Maar deze gift was niet uit Nederlandse vrijgevigheid. Een vette order voor zes oorlogsschepen volgde, waar wel dik voor betaald moest worden. Japan maakte afspraken over de opleiding in de nieuwe technieken en liet haar bemanningen opleiden, onder andere in de Leidse Kweekschool voor Zeevaart.
De Soembing
Waren onze voorouders in die tijd misschien uitgekiende zakenmensen, gevoel voor culturele schoonheid ontbrak hen. De geschenken die de Japanners gaven voor de (gratis) Soembing, vonden ze maar karig. Ze rekenden uit wat materiaal plus uurlonen de Japanners waarschijnlijk gekost had. Toen de kunstwerken werden tentoongesteld in de Leidse stadsgehoorzaal werd er laatdunkend over gesproken.
De Soembing was geen lang zeeleven beschoren. Ze werd in 1876 ontmanteld . De prachtige geschenken, verfijnd cultureel erfgoed zoals kamerschermen, zwaarden, prenten en schilderijen waar de Hollandse kooplieden indertijd hun neus voor ophaalden, zijn tot 7 juli op Rapenburg 19 te bewonderen. Het museum is geopend op: dinsdag t/m zondag van 10.00 – 17.00 uur. Voor kinderen van 6 t/m 12 jaar een gratis speurtocht en voor de jeugd tussen 12 en 17 jaar is er een gratis DOEN! -boekje.
