Met de tentoonstelling ‘Leiden viert feest, 450 jaar optochten’ toont Museum De Lakenhal onze rijke optochtentraditie. De 3 October optocht heeft een militair historische traditie, waarin vrijheid en saamhorigheid gesymboliseerd wordt. Tijdens de Franse heerschappij, begin 19e eeuw en de Duitse bezetting 40-’45, waren deze optochten verboden vanwege het nationalistische karakter. De Leidse bevrijding van de Spanjaarden wordt gezien als de start van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Als je met conservator Jori Zijlmans de tweede museumzaal betreedt, sta je even paf van de kleurige historische figuren die in voorgaande eeuwen door de Leidse staten trokken. Inspiratie van de optochten is de tocht die de admiraal Boisot met gevolg maakte naar de Pieterkerk om daar God te danken voor de bevrijding. Er werd toen haring en wittebrood uitgedeeld. “Net als de Canadezen chocola en kauwgum eeuwen later als overwinnaars uitdeelden”, zegt Zijlmans.
De conservator stelde de tentoonstelling heel nauwgezet samen: “Vooraan de militairen met helmen en harnas. Daarachter de Pedel met zijn staf etc. etc. Is dat niet het uniform dat burgemeester draagt als hij meerijdt in de 3 October stoet? “Nee, die niet, zegt Zijlmans, er zijn er twee. “Je kunt alleen zo’n verzameling samenstellen door Leentjebuur te spelen: Minerva, Erfgoed, Hoppenzak etc.
“Het was de universiteit die de 3 October traditie veiligstelde door de eeuwen”, vertelt Zijlmans, het was eeuwenlang ook meer een elite feest voor de gegoede burgerij. “Kijk, feestelijk maskerades”, Zijlmans loopt inmiddels naar het eind van de stoet. “Ook op 3 maart ter gelegenheid van de Dies Natalis van de universiteit, werden optochten gehouden”. “Gegoede burgers uit andere steden kwam daarvoor een paar dagen met de trekschuit naar Leiden om feest te vieren. Langzamerhand werden de 3 October feesten gedemocratiseerd en in 1886 werd de 3 October Vereeniging op gericht”. Aan de wand van de tweede zaal hangen affiches van de 10-tallen jaren feesten. “De slogans, lay-out en lettertype zijn een spiegel van de samenleving toen”. “Wanneer de maatschappij veranderde, veranderen optochten mee”.
In zaal één hangen de schilderijen, prenten, foto’s kostuums en attributen, harnassen, helmenzwaarden speren zoals die meegetroond werden bij de optochten. De tentoonstelling loopt van tussen 21 september t/m 2 maart. Op 29 september geeft Jori Zijlmans de 3 October lezing, gratis. “Maar wel even opgeven hoor”, zegt zij bij ’t afscheid.
